इतिहास शिक्षक महामंडळ, महाराष्ट्र, ही संस्था महाराष्ट्र राज्य शैक्षणिक संशोधन व प्रशिक्षण परिषद, पुणे 30 (एस. सी. ई. आर.टी.) यांची मान्यताप्राप्त राज्यस्तरीय विषय संघटना आहे. तिची स्थापना १९७४ साली झाली. ही संस्था शिक्षक व विद्यार्थी यांच्या व्यक्तिमत्व व गुणवत्ता विकासासाठी सामाजिक भान ठेवून गेली सुमारे ५० वर्षे सातत्याने कार्य काराईत आहे.
ही परीक्षा फक्त क्रमिक पुस्तकांवर आधारित आहे. विद्यार्थ्यांचा व्यक्तिमत्व विकास व्हावा म्हणून 'इतिहास प्रज्ञाशोध परीक्षा' गेली २० वर्षे राज्यस्तरीय परीक्षा व विविध उपक्रमांचे आयोजन करते. तसेच गेली ४९ वर्षे शिक्षक व विद्यार्थ्यांसाठी 'इतिहास शिक्षक' त्रैमासिक प्रसिद्ध केले जाते.